Belirsizlik hayatın kaçınılmaz bir gerçeği. Ancak herkes belirsizlikten aynı derecede etkilenmez.
Anksiyete eğilimi az olan kişilerde belirsizlik büyük bir tehdit oluşturmaz ve bu yüzden kaygı seviyeleri daha düşüktür. Anksiyete eğilimi olan kişilerin belirsizliğe yaklaşımı genellikle korku ve kaygı ile karakterizedir. Belirsizlik, bu kişiler için kontrol kaybı anlamına gelir ve kontrol edememe durumu, onların endişelerini artırır. Belirsizlikle başa çıkmak için genellikle daha fazla kontrol, kaçınma ve aşırı düşünme gibi stratejilere başvururlar. Bu durum, kişinin günlük hayatında işlevselliğini ve yaşam kalitesini daha olumsuz yönde etkiler.
Belirsizliğe karşı duyduğumuz anksiyete, kontrol ve bilgi eksikliğinden kaynaklanan doğal bir başa çıkma mekanizmasıdır. Ancak bir noktada, asla kontrol edemeyeceğimiz veya açıklayamayacağımız bir şey hakkında abartılı kaygılar yararsız ve hatta zararlıdır.
Araştırmalar, Obsesif-Kompulsif Bozukluğa sahip kişilerin herhangi bir tanısı olmayan kişilerle karşılaştırıldığında belirsizliğe tahammülsüz oranlarının daha fazla olduğunu,
öncesinde travma deneyimi olan kişilerin belirsizlikten kaynaklı olarak daha yoğun duygular hissedeceğini,
belirsizliğe tahammülsüzlüğü fazla olan bireylerin, daha fazla yeme bozukluğu gösterdiğini belirtmektedir.
Belirsizliğe Karşı Toleransımızı Nasıl Arttırabiliriz?
Belirsizliğin, insan yaşamının bir parçası olduğunu ve belirsizliğe tahammül düzeyinin yüksek olmasının hayatı daha yaşanılabilir hale getirdiğini kabul etmeliyiz. Eğer belirsizliğe tahammül düzeyimiz düşükse ve anksiyeteye eğilimimiz yüksekse, psikolojik ve fiziksel sağlığımızın olumsuz etkileneceğini söylemek mümkün.
- Hayatın kontrol edilemez yanları olduğunu kabullen: diğer insanların duygu, düşünce ve davranışları, seçimleri, genetik yapın, geçmişin, çevresel olaylar…
- Kontrol edebildiğin alanlar üzerine odaklan: kendi seçimlerin, davranışların, bakış tarzın, elinden gelenler…
- Günlerini ve haftalarını rahatlatmak için rutinler oluştur: ajanda tut, “To Do List” yap, haftalık yemek planlaması yap.
- Geçmişteki başarılarını düşün: muhtemelen geçmişte birçok stresli ve beklenmedik olay yaşadın ve hayatta kaldın.
- Yeni beceriler kazanmak için konfor alanının dışındaki şeyleri yapmaya özen göster: risk al, yeni bir spor dene, yabancı dil konuşma gruplarına katıl.
- Biz hayata dair planlar yaparken hayatın bizim planlarımıza bakmadan ve bizim plan yapmamızı beklemeden akıp gittiğini unutma.
Uzman Psikolog Öykü Yıldız
